A A A

O wspólzależnościach tarczycy

Wspominaliśmy o wzajemnym oddziaływaniu różnych gruczołów dokrewnych i o nadrzędnej niejako funkcji przysadki mózgowej. Teraz zajmiemy się współzależnościami pomiędzy tym gruczołem a tarczycą. Przede wszystkim stwierdzono doświadczalnie, że usunięcie przysadki mózgowej zawsze powoduje zahamowanie czynności tarczycy, która w tej sytuacji niedostatecznie wychwytuje jod zmniejsza produkcję tyroksyny. W przeciwnych wypadkach, jeśli przez długi okres czasu będziemy podawać zwierzętom małe dawki wyciągów przysadki mózgowej, nastąpi znaczny przerost tarczycy produkującej tyroksynę w nadmiarze. Udało się również zaobserwować bardzo ścisły związek pomiędzy tarczycą a gruczołami płciowymi. o korelacji tej wiedziano już od bardzo dawna. Rzymianie, Grecy Chińczycy od niepamiętnych czasów oceniali dziewictwo na podstawie obwodu szyi na wysokości tarczycy, która ulega powiększeniu po pierwszym stosunku płciowym. Powiększenie tarczycy obserwuje się również w okresie przekwitania, ciąży i karmienia. Zauważono ponadto, że podawanie preparatów tarczycy wzmaga nieśność kur, a u krów podnosi mleczność. Mechanizm współdziałania tarczyca—jajnik nie jest wprawdzie dokładnie poznany, wydaje się jednak, iż tyroksyna bezpośrednio pobudza czynność jajników oraz uczula tkanki na działanie żeńskich hormonów płciowych. Hormony jajnika natomiast działają hamująco na czynność tarczycy. Jajniki zawierają większą ilość jodu niż inne tkanki, nie wiemy jednak, jaką rolę odgrywa ten pierwiastek w gruczołach płciowych i czy istnieje związek między przemianą jodową jajnika i tarczycy. Na jądra tyroksyna wpływa pobudzająco. Natomiast działanie męskich hormonów płciowych na tarczycę powoduje efekt odwrotny. Dlatego często w przypadkach nadczynności gruczołu tarczowego uciekamy się do stosowania testosteronu (hormon płciowy męski). Antagonistyczne natomiast działanie zaobserwowano pomiędzy tyroksyną a insuliną wydzielaną przez trzustkę i hormonami kory nadnerczy. Jak wynika z przytoczonych faktów, pomiędzy tarczycą, a innymi gruczołami wydzielania wewnętrznego istnieją bardzo ścisłe powiązania. Wyrażają się one albo w zgodnym działaniu, albo też w przeciwstawnym. Ostateczny efekt czynności tarczycy jest niewątpliwie sumą pewnych procesów, reakcji oddziaływania oraz wrażliwości układu nerwowego, który nie tylko reguluje jej funkcjonowanie, ale również decydująco wpływa na skutki działania hormonu w organizmie. Tarczycę, tak jak i inne gruczoły wydzielania wewnętrznego, należy rozpatrywać jako jedno ogniwo olbrzymiego i bardzo skomplikowanego mechanizmu regulującego, jakim jest układ dokrewny.