Komórki rozrodcze, inaczej gamety, powstają w gruczołach rozrodczych, czyli w gonadach — męskiej, zwanej jądrem, i żeńskiej, zwanej jajnikiem. Zbudowane są zasadniczo tak samo jak komórki somatyczne. Mają jądro komórkowe i cytoplazmę, a w niej organella. W odróżnieniu jednak od komórek somatycznych są zdolne do wytwarzania całego nowego organizmu. U niektórych zwierząt jedna tylko komórka rozrodcza rozwija się w nowego osobnika; rozwój taki nazywa się dzieworodnym. U znacznej jednak większości zwierząt i u człowieka konieczne jest do tego zespolenie się razem dwóch oddzielnych komórek rozrodczych. Komórki rozrodcze są więc tak wyspecjalizowane, aby mogły się spotkać i zlać ze sobą. Komórki rozrodcze męskie — plemniki — są zdolne do czynnego i szybkiego ruchu, żeńskie zaś — jaja — są nieruchome. W cytoplazmie komórek żeńskich gromadzą się substancje zapasowe, które są źródłem energii i pożywienia zarodka przez taki długi okres, jak tego wymagają warunki życia danych zwierząt. Ruchliwy i zwinny plemnik czynnie odszukuje ociężałe, obładowane zapasami jajo. Zanim komórki rozrodcze staną się zdolne do zlania się razem, czyli do zapłodnienia, przechodzą tak zwany okres dojrzewania. Najbardziej istotne dla okresu dojrzewania obu rodzajów gamet są kolejne dwa podziały, zwane podziałami dojrzewania lub mejozą. Przypomnieć trzeba, że na ogół każda komórka organizmu zawiera określoną liczbę chromosomów, stałą i niezmienną dla całego danego gatunku, ale liczba ta bywa różna w odniesieniu do różnych gatunków: w komórce konia i krowy występuje 60 chromosomów, myszy — 24, muszki owocowej — 8, glisty końskiej — 4. Człowiek ma 46 chromosomów w każdej komórce. Zespół chromosomów każdej komórki składa się z dwóch garniturów jednakowych chromosomów. Chromosomy komórki sfotografowane, a następnie wycięte nożyczkami z fotografii, można ułożyć w szereg parami. U człowieka 22 pary są jednakowe, jedna jest odmienna. Chromosomy tej odmiennej pary są identyczne u kobiety, różnią się natomiast znacznie od siebie u mężczyzny. Tę parę chromosomów nazywa się chromosomami płciowymi. Wyodrębniają się one od reszty chromosomów, zwanych chromosomami somatycznymi, kształtem, wielkością i intensywnością zabarwienia na preparatach histologicznych. Mocniejsze ich barwienie się niż pozostałych chromosomów spowodowane jest nieco innym składem chemicznym. Dzięki obecności kwasu rybonukleinowego obok kwasu dezoksyrybonukleinowego chłoną one dużo silniej barwniki zasadowe i przez to barwią się intensywniej. U samic zwierząt ssących również występują dwa chromosomy X, a u samców jeden chromosom X i jeden chromosom Y. Chromosomy płciowe, o czym będzie mowa dalej, wyznaczają dziedziczenie płci i cech dziedzicznie związanych z płcią, chromosomy somatyczne są natomiast związane z dziedziczeniem cech cielesnych, niezależnie od płci. Teraz możemy już przystąpić do omówienia mejozy, która jak już wiemy, składa się z dwóch podziałów.