A A A

Zapłodnienie

Dojrzewanie komórek rozrodczych i wszystkie z tym związane procesy, jakie zachodzą w narządach rozrodczych, prowadzą do najważniejszego momentu — zapłodnienia. W czasie aktu płciowego nasienie zostaje wprowadzone do dr rodnych, przez które plemniki wędrują bardzo szybko. Pół godziny ejakulacji (wytrysku) docierają do macicy, a po półtorej są już w bań jajowodu. Przebyta droga wynosi 17—20 cm. Szybkość ruchu plemnków wzmaga się pod wpływem zetknięcia się ze śluzem wydzielany przez gruczoły błony śluzowej macicy; przypuszczalnie jednym z czynników jest wyraźnie zasadowy odczyn tego śluzu. Ponadto szyjka m cicy niejako wsysa plemniki, a robaczkowate ruchy jajowodu przesuwają je następnie w kierunku bańki. Nie wszystkie jednak plemniiki są zdolne do przebycia tej długiej dla nich drogi; tylko najmocniejsze nich, najbardziej ruchliwe, docierają do celu. U człowieka w jednym wytrysku nasienia o objętości 3 cm3 jest średnio 200—250 miliony plemników. W zasadzie wszystkie mają możność dojścia do końca jajowodu i spotkania się z jajem, jednakże osiąga to niewielka tylko i liczba. Po owulacji, jak wiemy, jajo dostaje się do bańki jajowodu, skąd przemieszcza się w kierunku macicy dzięki działaniu wielu czynników. Najważniejszy z nich jest ruch robaczkowy mięśni ściany jajowodu, które kurczą się falami podobnie jak mięśnie jelit, z tą różnicą, że ruch może się odbywać w dwóch kierunkach, i przesuwają jajo tak jak jelito przesuwa treść pokarmową. Pomagają w tym ruchy rzęsek nabłonka jajowodu. Przypuszcza się, że bierny ruch jaja zostaje zapoczątkowany przez ciśnienie płynu pęcherzykowego; w czasie owulacji zostaje ono jakby wystrzelone z pęcherzyka Graafa. Jajo leży na fałdach błony śluzowej jajowodu jak na poduszce i dzięki temu nie ulega zgnieceniu przy skurczach jego ściany. Spotkane się jaja z plemnikami zachodzi w górnej części jajowodu. Musi ono nastąpić niedługo po owulacji jak i niedługo po ejakulacji, gdyż zarówno plemnik, jak i jajo tylko przez pewien czas zdolne są do zapłodnienia. Plemnik zachowuje żywotność przez 2—3 dni. Jajo zachowuje swą zdolność skutecznego przyjęcia plemnika (zapłodnienia) przez około 12—24 godzin po owulacji, wyjątkowo może zostać zapłodnione jeszcze po 36 godzinach. Z tego też względu możliwość zapłodnienia u kobiety mającej 28-dniowy cykl istnieje teoretycznie tylko między dwunastym a czternastym dniem. Inna rzecz, że mogą sporadycznie wystąpić pewne zaburzenia w terminie owulacji, np. w związku z przeżyciami psychicznymi lub zaburzeniami w wydzielaniu hormonów. Mówiliśmy już, że jajo zostaje wydalone z pęcherzyka Graafa wraz z wieńcem komórek ziarnistych. Komórki te posklejane są substancją zawierającą głównie kwas hyaluronowy (jeden z wielocukrów). Stanowią one niejako straż ochronną jaja, bronią bowiem dostępu plemnikom. Później, w czasie wędrówki jaja przez jajowód komórki te giną, rozłożone przez enzymy błony śluzowej jajowodu. Wydaje się jednak, że najważniejszą rolę w usuwaniu przeszkody w postaci wieńca komórek odgrywają same plemniki. W akrosomie — czapeczce na główce plemnika — zawarta jest hyaluronidaza, enzym rozkładający kwas hyaluronowy. Obecność licznych plemników wokół jaja potrzebna jest właśnie do rozpuszczenia substancji sklejającej komórki wieńca.