Powszechnie wiadomo, że woda i powietrze działają niszcząco na skały. Wartkie potoki toczą z prądem nawet duże kamienie, górskie rzeki przebijają sobie drogę wśród skał, wiosenne przybory rzek zmieniają ich koryto, a nawet, jak mówi przysłowie (i piosenka), „cicha woda brzegi rwie". Długotrwałe działanie powietrza przy zmianach wilgotności i temperatury sprzyja wietrzeniu skał. Te same elementy: powietrze, woda oraz podłoże, po którym stąpamy, wywierają również kształtotwórczy wpływ na ciało kręgowca, lecz dzieje się to na zupełnie innej zasadzie. Czynniki te tworzy zespół warunków środowiskowych, do których żywa istota przystosowuje swoją budowę. Narząd ruchu zwierząt kręgowych, w skład którego wchodzą trzy układy: kostny, stawowy i mięśniowy, pełni funkcje lokomocyjne oraz umożliwia zmiany poszczególnych części ciała względem siebie. Ogólnie biorąc, czynności te polegają na przeciwstawianiu się działaniu sił zewnętrznych, takich jak siła grawitacji, siła bezwładności, opór środowiska otaczającego, siła tarcia, opór podłoża itp. Organizm zwierzęcia przeciwstawiając się tym siłom równocześnie przystosowuje się do nich i w efekcie suma owych warunków środowiskowych wywiera ów wyżej wspomniany kształtotwórczy wpływ na budowę narządu ruchu kręgowców tak dalece, że na podstawie budowy ciała zwierzęcia możemy w ogólnych zarysach wnioskować o warunkach jego bytowania. Opływowy kształt kręgowców wodnych: Zwierzęta żyjące w wodzie (ryby, ssaki wodne) napotykają duży opór otaczającego je zewsząd środowiska wodnego, które w charak- Opływowy kształt ciała ryby terystyczny sposób kształtuje ich ciało. Stożkowata budowa głowy, nieruchomo osadzonej na kręgosłupie, opływowy kształt ciała i spłaszczone boki ułatwiają poruszanie się w gęstym otoczeniu wodnym. Ruchomość kręgosłupa sprowadza się głównie (czasem wyłącznie) do wykonywania przegięć bocznych. Ruchomość ta, najmniejsza w przedniej części ciała, wzrasta ku ogonowi, który pełni główną rolę napędową. Napęd ogonowy kręgowców wodnych nasuwa skojarzenie ze śrubą okrętową umocowaną w tyle statku. Płetwy boczne, nie połączone z kręgosłupem, pełnią rolę drugorzędną w czynnościach lokomocyjnych zwierzęcia. Ich podstawowe znaczenie polega na przeciwstawianiu się przechyłom bocznym tułowia, stawianiu oporu leniwym prądom wody, a także na cofaniu ciała zwierzęcia przeciw prądowi. Przejście kręgowców ze środowiska wodnego do lądowego, któremu uległy prehistoryczne płazy i gady, wiązało się z radykalną zmianą warunków bytowania.