A A A

Płynna część krwi — osocze

Osocze krwi jest cieczą, w której znajdują się związki organicznej nieorganiczne, substancje odżywcze, ciała obronne, produkty przemianuj materii, związki czynne — zwane hormonami, i inne lepiej lub gorzej poznane substancje niezbędne do życia. W osoczu najwięcej jest wody; około 91—92%. Białko stanowi mniej więcej 7%, przy czym poziom jego jest stały u danego rodzaju zwierząt] Białka występujące w osoczu dzielimy pod względem właściwości fizyko-chemicznych i w zależności od wielkości cząsteczki na trzy grupy: albuminy o najmniejszych wymiarach i najmniejszym ciężarze cząsteczkowym, ponad dwukrotnie większe globuliny i fibrynogen, o cząsteczkach nitkowatego kształtu. Osocze pozbaw wionę fibrynogenu nazywamy surowicą. Jeśli wlejemy krew d naczynia, po paru minutach na dnie utworzy się skrzep, a nad nim zgromadzi się jasny żółty płyn — jest to właśnie surowica. Białka osocza stanowią trwałą rezerwę, którą organizm może wykorzystać w pewnych stanach jako źródło energii, np. w przypadku długo, trwałego głodzenia; gdy ilość białka wT pożywieniu jest niewystarczająca, dochodzi do zużywania własnych substancji białkowych. W razi niewielkiej utraty białka organizm potrafi szybko wyrównać brak Natomiast gdy poziom jego spadnie do 1—2%, stan taki zagraża życ. Jak ważną rolę odgrywają białka w organizmie, możemy się łatwo przej konać przetaczając zwierzęciu krwinki zawieszone w roztworze fizjologicznym soli. Zaburzenia, które pojawiają się po upuście, nie cofają si i poprawa w stanie ogólnym nie występuje. Jeżeli natomiast odwirowane krwinki zawiesimy ponownie w roztworze osocza i wstrzykniemy, zaobserwujemy natychmiastową poprawę. Małe upusty krwi nie powodują wyraźnych zaburzeń w organizmie. W takich przypadkach organizm sięga do zgromadzonych w tkankach zapasów białkowych, które natychmiast przechodzą do naczyń krwionośnych, wyrównując braki w ciągu kilkunastu minut. Większego niedoboru białkowego nie jesteśmy w stanie wyrównać w ciągu krótkiego okresu czasu, pomimo przyjmowania dostatecznej ilości białka w pożywieniu. Głównym źródłem powstawania białek w organizmie są związki białkowe zawarte w pożywieniu. Po przejściu do przewodu pokarmowego związki te ulegają rozkładowi na bardziej proste, zwane aminokwasami, z których po wchłonięciu tworzą się już inne cząsteczki białkowe, właściwe danemu organizmowi. Osocze oprócz białek zawiera ciała tłuszczowe, węglowodany oraz składniki mineralne, jak chlorek sodu, wapń, potas, magnez, śladowe ilości żelaza, siarki, krzemu, jodu i fosforu. Występują tu także enzymy, jak amylazy — związki trawiące węglowodany, lipazy — trawiące tłuszcze, esterazy i inne. Oglądając pod mikroskopem kroplę krwi lub jej rozmaz widzin -że całe pole usiane jest krążkami owalnymi, układającymi się niekiedy w grube rulony. Są to wspomniane krwinki czerwone — erytrocyty. Dokładniej przyglądając się obrazowi zauważymy, że pomiędzy krwinkami czerwonymi występują rzadko większe, kuliste, blade— krwinki białe, czyli — leukocyty. Dokładniej możemy się zapoznać z wyglądem różnych rodzajów krwinek oglądając pod mikroskopem cienki, zabarwiony rozmaz krwi szkiełku. Na takim preparacie poza wybarwionymi na kolor czerw erytrocytami oraz krwinkami białymi z uwidocznionym jądrem dosuf gamy także drobne twory, zwane krwinkami płytkowy! lub płytkami krwi — trombocyty.