A A A

Od odruchu do złożonej czynności

Korzystając z użytego poprzednio przykładu możemy przejść do omawiania dalszych czynności ruchowych. Bodziec, jakim było nastąpienie bosą stopą na ostry przedmiot, wywołał równoczesne powstanie dwu odruchów, w których wyniku jedna kończyna uległa zgięciu, a druga wyprostowaniu. Powstała w ten sposób pozycja nie jest trwała i po krótszej lub dłuższej chwili następuje wyprostowanie kończyny zgiętej i postawienie jej na podłożu w pewnej odległości od ostrego przedmiotu. Równocześnie ulega zgięciu kończyna dotychczas wyprostowana. Przyjrzawszy się dokładnie opisanym reakcjom łatwo zauważymy, że złożyły się one na czynność chodzenia. Czynność ta jest uwarunkowana procesem nazwanym indukcją, a polegającym na tym, że po upływie pewnego czasu stan pobudzenia przechodzi w stan zahamowania i odwrotnie. W naszym przypadku w kończynie zgiętej pobudzony dotychczas ośrodek zginaczy ulega zahamowaniu, a zahamowany ośrodek prostowników — pobudzeniu, co prowadzi do jej wyprostowania. W drugiej kończynie natomiast zjawiska mają przebieg odwrotny i dlatego ulega ona zgięciu. W ten sposób doszliśmy do wyjaśnienia praw rządzących podstawowymi czynnościami ruchowymi. Uważny Czytelnik zapewne zauważył dość znaczne uproszczenia poczynione w opisie reakcji ruchowej wywołanej nastąpieniem bosą stopą na ostry przedmiot. W rzeczywistości, jak wiemy z własnego doświadczenia, reakcja ta jest bardziej złożona. Obok zgięcia jednej i wyprostowania drugiej kończyny dochodzi do zwrócenia głowy i oczu w kierunku działającego bodźca, często zgięta noga zostaje przytrzymana rękami, a nawet zostaje wydany głos w postaci okrzyku bólu lub złości. Wszystkie te czynności mają u swej podstawy proste odruchy i zachodzą dzięki temu, że powstały w receptorach impuls promieniuje w ośrodkowym układzie nerwowym docierając do ośrodków, które kierują ruchami rąk, głowy, oczu, języka i strun głosowych. Podobnie jak w omówionych odruchach wyprostnych i zgięciowych zachodzą tu procesy pobudzenia i hamowania pozwalające na skurcz jednych mieś ni i rozluźnienie mięśni o działaniu przeciwstawnym. Dotarcie jednego impulsu do różnych ośrodków wywołuje ich czynność, a w wyniku tego powstaje reakcja ruchowa. Przy okazji warto wspomnieć, że nierzadki mamy do czynienia z sytuacją, gdy impulsy płynące z różnych recep torów odbierających różne bodźce docierają do tego samego ośrodka. Połączenia między ośrodkami odbierającymi i wysyłającymi impulsy można w bardzo uproszczony sposób przedstawić graficznie.