Wiele lat upłynęło od momentu, w którym przekonano się, że trzustka spełnia w organizmie dwojaką funkcję: gruczołu wydzielania zewnętrznego i wewnętrznego. Jako pierwszy produkuje takie enzymy (fermenty), jak lipaza i proteaza. Enzymy te wydzielane są do przewodu pokarmowego i biorą czynny udział w procesie trawienia. O tym, że trzustka oprócz enzymów produkuje hormony, dowiedziano się po przeprowadzeniu doświadczeń na zwierzętach. Psy pozbawione trzustki pomimo otrzymywania enzymów ginęły bardzo szybko. Zaczęto wówczas przypuszczać, że powodem tego jest najprawdopodobniej brak pewnych substancji niezbędnych do życia. Przypuszczenia te zostały potwierdzone kilka lat później. Okazało się, że trzustka oprócz enzymów trawiennych produkuje czynne hormony. Trzustka jest dużym gruczołem; pod względem wielkości ustępuje tylko wątrobie. Leży w jamie brzusznej w bliskim sąsiedztwie dwunastnicy, do której wydziela sok trzustkowy. W narządzie wyróżnia- my trzy jego części: głowę, którą stanowi część przylegająca do dwunastnicy, część środkową — trzon i sąsiadujący ze śledzioną — koniec, nazywany ogonem trzustki. Żółtaworóżowej barwie zawdzięcza trzustka swoją łacińską, a pochodzącą z języka greckiego na- zwę pancreas (pan — cały, wszystek, kreas — mięso), czyli „cała z mięsa". Obawiam się, że po przeczytaniu powyższej ciekawostki Czytelnik będzie nieco zakłopotany. , „Cała z mięsa" — czyli logicznie rozumując zbudowana zapewne w taki sposób jak mięśnie, a przecież na początku rozdziału było powiedziane, że trzustka jest gruczołem...? Pomówmy przeto o budowie narządu. W 1893 r. Niemiec Langerhans oglądając trzustkę pod mikroskopem stwierdził, że jest ona zbudowana z dwóch części: jednolitej masy komórek oraz owalnych tworów przypominających małe wysepki, które kilka lat później zostały nazwane wysepkami Langerhans a. Wysepki Langerhansa są częścią trzustki czynną hormonalnie. Liczba ich w całym narządzie wynosi w przybliżeniu około 2 milionów; stanowią 1% wagi narządu. Późniejsze bliższe obserwacje wysepek pozwoliły na wyodrębnienie wśród nich dwóch typów komórek, różniących się między sobą obecnością ziarnistości w cytoplazmie. Dalsze szczegółowe badania umożliwiły zróżnicowanie komórek ziarnistych na dwa typy, które oznaczono literami alfabetu greckiego alfa i beta. Komórki beta produkują bardzo ważny dla życia hormon — insulinę. Komórki alfa także wydzielają czynną substancję —glukagon. Natomiast do dziś nie wiadomo dokładnie, jaką rolę spełniają komórki nie mające ziarnistości. Niektórzy badacze przypuszczają, iż produkują substancje kierujące przemianą niektórych związków w ustroju, np. tłuszczów. Sprawa pozostaje w dalszym ciągu otwarta. Faktem bezspornym natomiast jest stwierdzenie, że insulina wpływa na gospodarką węglowodanową, że od jej ilości zależy poziom cukru w organizmie.